NGUYÊN TẮC ỨNG DỤNG HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀO YHCT

HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG VÀO YHCT

HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH

Định nghĩa:

Học thuyết âm dương được liên hệ cụ thể hơn trong việc quan sát, quy nạp của các sự vật trong tự nhiên gọi là học thuyết ngũ hành

Quy nạp ngũ hành

HIỆN TƯỢNG NGŨ HÀNH MỘC HỎA THỔ KIM THỦY Vật chất Gỗ, cây Lửa Đất Kim loại Nước Màu sắc Xanh Đỏ Vàng Trắng Đen Mùi vị Chua Đắng Ngọt Cay Mặn Mùa Xuân Hạ Cuối hạ Thu Đông Phương Đông Nam Trung tâm Tây Bắc Tạng Can Tâm Tỳ Phế Thận Phủ Đởm Tiểu trường Vị Đại trường Bàng quang Ngủ thể Cân Huyết mạch Thịt (cơ ) Da, lông Xương Ngũ quan Mắt Lưỡi Miệng (môi) Mũi Tai Tình chí Giận Mừng Lo Buồn Sợ

Các quy luật hoạt động của ngũ hành:

-         Tương sinh: mộc > hỏa > thổ > kim > thủy > mộc

-         Tương khắc:mộc ~ thổ ~ thủy ~ hỏa ~ kim ~ mộc

-         Tương thừa: khi hành khắc quá mạnh hành bị khắc

-         Tương vũ: khi hành khắc quá yếu không khắc được hành bị khắc

*****************

ỨNG DỤNG VÀO YHCT

A- Quan hệ sinh học

Sự quy nạp tạng, phủ, ngũ quan, ngũ thể, tình chí … vào ngũ hành theo sự quan sát đúc rút kinh nghiệm của các y gia giúp chúng ta nắm được các mối liên quan và hiểu được các hiện tượng sinh lý của cơ thể

B- Quan hệ bệnh lý

Từ các quy luật hoạt động của ngũ hành khi ta quy nạp sinh học cơ thể vào ngũ hành sẽ nắm bắt được quan hệ bệnh lý trong cơ thể. Khi phát hiện một chứng bệnh của một tạng phủ nào đó thì từ quy luật hoạt động trên mà ta có thể phân tích để biết được nguyên nhân gốc của bệnh là từ đâu và tương ứng là cách điều trị thích hợp.

Chính tà là chính tạng đó bị bệnh

Hư tà:  là tạng sinh ra nó bị bệnh ( mẹ truyền sang con )

Vi tà:  do tạng khắc nó quá mạnh gây bệnh ( tương thừa )

Tặc tà:  nó không khắc được tạng cần khắc ( tương vũ )

Thực tà: là tạng nó tương sinh gây ra bệnh ( con truyền sang mẹ )

C- Chẩn đoán bệnh tật

Từ sự quy nạp ngũ hành và quy luật hoạt động của ngũ hành, YHCT đã vận dụng để chẩn đoán bệnh

      Ngũ sắc: sắc vàng thuộc bệnh tỳ, sắc đỏ thuộc bệnh tâm, sắc xanh thuộc bệnh can, sắc trắng thuộc bệnh phế, sắc đen thuộc bệnh thận.

      Ngũ thể: co quắp gân thuộc bệnh can, bệnh ở mũi thuộc bệnh phế, bệnh ở tai thuộc thận, loét miệng xem bệnh ở tỳ, mạch máu có vấn đề xem bệnh thuộc tâm …

      Ngũ chí:  giận sinh bệnh ở can, mừng sinh bệnh ở tâm, lo sinh bệnh ở tỳ, buồn rầu sinh bệnh ở phế, sợ hãi sinh bệnh ở thận ( sợ vãi đái !!!)

D- Nguyên tắc chữa bệnh

Từ quy nạp ngũ hành, phân định rõ quan hệ bệnh lý, YHCT đưa ra bát pháp ( hãn, thanh, tiêu, hạ, thổ, hòa, ôn, bổ ) để chữa trị. Hư thì bổ mẹ, thực tả con

Châm cứu

Trong đường kinh thì quan hệ các huyệt là tương sinh

Giữa hai kinh âm dương thì quan hệ các huyệt là tương khắc

Châm xuôi đường kinh là bổ, ngược đường kinh là tả

Sắp xếp các huyệt ngũ du theo ngũ hành để thực hiện việc châm cứu theo nguyên tắc hư thì bổ mẹ, thực tả con.

E- Về đông dược và bào chế đông dược

Từ sự quy nạp ngũ hành giúp cho việc tìm kiếm vị thuốc trong thiên nhiên, phương pháp chế biến để tạo ra các vị thuốc theo mong muốn chữa trị như

            Vị chua, màu xanh vào can

            Vị đắng, màu đỏ vào tâm

            Vị ngọt, màu vàng vào thổ

            Vị cay, màu trắng vào phế

            Vị mặn, màu đen vào thận

            Sao thuốc với giấm để tác động đến can

            Sao với muối cho vị thuốc vào thận

            Sao với mật, đường cho vị thuốc vào tỳ

            Sao với gừng cho vị thuốc vào phế …

Xem chi tiết »

NGUYÊN TẮC ỨNG DỤNG HỌC THUYẾT ÂM DƯƠNG VÀO YHCT

HỌC THUYẾT ÂM DƯƠNG VÀ ỨNG DỤNG VÀO YHCT

HỌC THUYẾT ÂM DƯƠNG

Định nghĩa:

Sự vật, hiện tương luôn mâu thuẫn nhưng thống nhất với nhau, chúng luôn luôn vận động, không ngừng biến hóa để sinh sôi, phát triển và tiêu vong gọi là học thuyết âm dương.

Các quy luật cơ bản trong thuyết âm dương:

-         Âm dương đối lập

-         Âm dương hỗ căn

-         Âm dương tiêu trưởng

-         Âm dương bình hành

Một số phạm trù:

-         Tương đối và tuyệt đối của âm dương ( chuyển biến từ âm đến dương và ngược lại của sự vật, hiện tượng )

-         Trong âm có dương, trong dương có âm

-         Bản chất và hiện tượng ( hiện tượng chân giả )

 *****************

ỨNG DỤNG VÀO YHCT

A- Cấu tạo sinh lý cơ thể

       Dương gồm: phần trên, ngoài, phủ, khí, kinh dương, nhiệt, nóng giận, vui cười, tăng động, cơ năng hoạt động…

       Âm gồm: phần dưới, trong, tạng, huyết, tân dịch, kinh âm, hàn, buồn bã, đau khổ, trầm cảm, vật chất dinh dưỡng…

      Trong âm có dương, trong dương có âm như: tạng can thuộc âm ( hạ tiêu ) nhưng có can hỏa, can khí hoặc can dương là dương ở trong âm, còn can huyết là âm ở trong âm. Tạng phế thuộc dương ( thượng tiếu ) nhưng có phế âm là âm ở trong dương còn phế khí là dương ở trong dương. Tâm có tâm huyết, tâm khí, vị có vị hỏa, vị âm …

    Hiện tượng chân nhiệt giả hàn ( sốt cao gây trụy mạch khiến chân tay lạnh, ra mồ hôi lạnh )

     Hiện tượng chân hàn giả nhiệt ( ỉa chảy do lạnh làm mất nước, điện giải gây nhiễm độc Tk khiến sốt cao )

B- Quá trình phát sinh bệnh

Mất thăng bằng âm dương ( thiên thắng, thiên suy, thịnh và hư của âm dương ) khiến cơ thể sinh bệnh

Dương thắng gây chứng nhiệt: sốt cao, mạch nhanh, khát nước, tiểu đỏ, táo, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng …

Âm thắng gây chứng hàn: người lạnh, chân tay lạnh, ỉa chảy, mạch khẩn, nước tiểu trong, lưỡi nhạt bệu..

Dương thịnh sinh ngoại nhiệt: sốt, chân tay nóng

Âm thịnh sinh nội hàn: sợ lạnh, nước tiểu trong dài

Dương hư sinh ngoại hàn: sợ lạnh, tay chân lạnh

Âm hư sinh nội nhiệt: mất nước, tân dịch, họng khô, táo, sốt triều nhiệt, khát nước họng khô

Tương tác, chuyển hóa âm dương trong quá trình chuyển biến bệnh tật

      Dương thắng tăc âm bệnh, âm thắng tắc dương bệnh

      VD: sốt cao ( dương thắng ) kéo dài gây mất tân dịch ( âm suy giảm)

              ỉa chảy, nôn ( âm thắng ) kéo dài gây mất nước, điện giải làm nhiễm độc thần kinh gây sốt, co giật, trụy mạch ( dương hư suy )

C- Chẩn đoán bệnh tật

Dùng phương phát Tứ chẩn để khai thác và phân chia triệu chứng theo âm dương

Dùng Bát cương với hai cương lĩnh tổng quát là âm dương để nắm bắt tổng thể bệnh tình, sau đó quy thành các hội chứng theo âm dương ( thiên thắng, thiên suy, thịnh, hư ) của từng bộ phận hay toàn bộ cơ thể, tiếp đó dung bát pháp để sử dụng thuốc hoặc phương pháp không dùng thuốc thực hiện điều trị bệnh.

D- Nguyên tắc chữa bệnh

Điều hòa, cân bằng lại sự mất thăng bằng về âm dương bằng các phương pháp tác động đến âm dương như: dung thuốc đông dược, châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, chiếu hồng ngoại, vận động kéo dãn, khí công, ….

Thuốc đông dược

Thuốc có tính hàn lương ( thuộc âm ) dùng để điều trị chứng nhiệt ( thuộc dương )

Thuốc có tính ôn nhiệt ( thuộc dương ) dùng để điều trị chứng hàn ( thuộc âm )

Bệnh thuộc tạng ( thuộc âm ) ta tác động các du huyệt vùng sau lưng ( thuộc dương )

Bệnh thuộc phủ ( thuộc dương ) ta tác động các mộ huyệt ở ngực, bụng ( thuộc âm )

Theo đương dẫn âm, theo âm dẫn dương

Đường kinh huyết âm đi xuống ( thuộc âm ) ta thực hiện động tác đưa lên ( thuộc dương )

 Đường kinh huyết dương đi lên ( thuộc dương ) ta thực hiện động tác đưa xuống ( thuộc âm )

Với cơ thể: âm giáng dương thăng, với tác động chữa bệnh: âm thăng dương giáng

Xem chi tiết »

Bài ca vấn chẩn

Nhất vấn hàn, nhiệt. Nhị vấn hãn

Tam vấn ẩm thực. Tứ vấn tiện

Ngũ vấn thủ, thân. Lục nhãn, lung

Thất vấn miên, mộng. Bát vấn dục

Cưu vấn cựu bệnh. Thập vấn nhân

Phụ nhân vấn gia kinh, đới, sản

Tiểu nhi dưỡng, phòng, thiên sinh bệnh           

Lão vấn tình chí, mạn tính bệnh
....

( Kim Văn Thôn, Đại Kim phường, Hà Nội thành, Việt Nam quốc, năm ất mùi, Trần Minh Hộ )

Office: S201.3030 Vinhomes Smart City, Tây Mỗ, Nam Từ Liêm, Hà Nội

Phone: 0772223860

fb: https://www.facebook.com/ho.tranminh.3

email: kientrucsuho@gmail.com

website: https://archhome.vn  

Xem chi tiết »

Thơ vần cây Thuốc Nam ( sưu tầm )

Ốm đau là việc khó lường

Bao cây thuốc quý ta thường bỏ qua.

Những ai vàng mắt, vàng da

Nhân trần, Cỏ mực, Cau trời uống đi.

Ai mà thân thể béo phì

Nên chuyên ăn Bưởi vậy thì giảm cân.

Cà chua là món bình dân

Ăn để điều trị mạch vành, ung thư…

Ai bị băng huyết, khí hư

Lá tre, Huyết dụ uống như nước chè.

Phụ nữ bí tiểu khó đi

Rau muống đắp rốn tiểu thì thông ngay.

Ai đau quai bị sưng cằm

Rau muống một bó uống, ăn xẹp liền.

Tiểu tiện ra máu mỗi khi

Cỏ tranh sắc uống tức thì khỏi ngay.

Diếp cá trị trĩ rất hay

Ai mà bị bệnh xông ngay đỡ phiền.

Trẻ kinh giật sốt liên miên

Tinh tre sắc uống thuốc tiên trong vườn.
Trẻ ho muốn khỏi mất tiền

Hoa đu đủ đực uống liền đỡ ngay.
Bệnh xoang ngạt mũi thật phiền

Vòi voi vắt nước nhỏ liền nhẹ thông

Càng cua, chín mé ở tay

Trầu không giã nát uống ngay dịu liền.

Nhọt nhức ngồi đứng không yên

Giã lá Dâm bụt đắp lên nhẹ nhàng.

Bị thương máu chảy, vội vàng

Đâm Gừng rịt lại – máu cầm, liền da

Ai ơi thuốc có đâu xa

Thuốc Nam – truyền thống ông cha lưu truyền

Xem chi tiết »

Thân - Tâm - Ý ( Bài thứ hai )

 Ở bài thứ nhất tôi đã luận giải sơ phác về phạm trù thân - tâm - ý và sự tương tác của thân tâm ý đến tổng thể vận số con người. Vấn đề lưu tâm và chú trọng của tôi trong luận giải thân - tâm - ý chính là sự vận động, cách thức vận động và mối giao hoà, liên quan giữa thân, tâm và ý đến sức khỏe con người.

   Bác Hồ, là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, nhà văn hoá lớn của nhân loại đã từng nói về sức khỏe bằng câu nói thật đơn giản, xúc tích, nhưng bao hàm ý nghĩ rất rộng lớn trong y học đó là: " khí huyết lưu thông, tinh thần thoải mái ". Khái niệm về sức khỏe ở câu nói của Bác đã bao gồm cả ba khía cạnh Thân - Tâm - Ý của con người. Thân con người ta có thể hình dung được cấu tạo tư các bộ phận và các bộ phận được liên kết, nuôi dưỡng bơi hệ thống " dung môi ". Dung môi ở đây được hiểu là bao gồm các chất dịch và các chất khí. Chất dịch gồm rất nhiều thành phần hợp lại như: huyết, bạch huyết, các dưỡng chất, ... ; Chất khí cũng bao gồm rất nhiều loại khí như oxy, cacbonic, hydroxit ... Cách nói nôm na của chúng ta thì " khí huyết " là đã bao gồm toàn bộ phần " dung môi " của cơ thể. Khi một cơ thể mà khí huyết bị ứ tắc, lưu thông kém thì các bộ phận cơ thể sẽ bị ảnh hưởng do thiếu sự liên kết, do thiếu chất nuôi dưỡng ... Và dẫn tới đau ốm. Trong đông y học cổ truyền thường có câu " Thông thì bất thống, thống thì bất thông " tạm dịch là: " lưu thông thì không đau, đau tức là không lưu thông ", cũng là nói lên cái nhân quả của khí huyết với cơ thể con người ta như cách hiểu ở trên vậy. " Tinh thần thoải mái " ơ đây cái tinh thần được hiểu bao gồm cả phần tâm và ý, tinh thần thoải mái là sự hoà hợp giữa tâm và ý, tâm không vương bận vào những lỗi âu lo, buồn bực, ( thất tình trí ) và cái ý không phải căng để suy luận, hay tính toán lựa chọn khó khăn cho những vấn đề của mình. Khi tâm và ý đều viên thành, thư thả cùng với thân không đau ốm, tật bệnh con người ta được sống hoà hợp giữa bản thân mình với cuộc sống, tận hưởng cuộc sống an vui trong kiếp sống của mình.
   Vậy, để có được sự hoà hợp của thân - tâm - ý chúng ta cần phải hiểu và làm những gì với thân, tâm và ý.
   Trước hết ta nói về tâm, tâm ở đây được hiểu là cái tâm dẫn dắt, cái tâm duyên khởi tự phát ơ mỗi người chứ không phải là cái tâm được biểu hiện qua hành động. Tâm được biểu hiện qua hành động là cái tâm đã được cái ý chuyển biến, nhào nặn và truyền đạt thông qua hành động của thân. Phương pháp thiền tứ niệm xứ của Phật pháp chính là biện pháp để thanh lọc tâm, chữa những " chưng bệnh " của tâm, hay có thể hiểu là tâm bị lệch lạc so với cái đạo lý, luân thường của con người. Cái lệch lạc, không đi theo đạo lý con người ví như là cái ác, cái tham, cái hận thù, cái si mê ... Nó làm con người ta u mê, phạm vào những tôi ác với đồng loại và chính nó lại gây bao tác hại cho ý và thân của  bản thân con người mang trong mình cái tâm như vậy, theo nhà Phật là nghiệp ác được tạo lên.
                                                               **************
   Phương pháp thanh lọc tâm là thiền quán tứ niệm xứ. Thiền tứ niệm xứ thực hiện theo một phương pháp khoa học để loại bỏ sự tạo nghiệp, giúp tâm tĩnh lặng trước mọi biến cố của cuộc đời. Nguyên lý thấu suốt của phương pháp khoa học này là dùng ý để nắm bắt các duyên khởi từ tâm, và khi sự rèn luyện của chúng ta đạt đến độ ý đuổi kịp duyên khởi từ tâm thì lúc đó ta có một tâm tĩnh lặng ( có lẽ cũng là bước sơ thiền được hình thành và cảm nhận ). Như ta đã biết là nghiệp được hình thành và hoàn tất là qua quá trình " tâm tác ý, ý khiển thân, thân hành động ", và cách thức vận hành các phạm trù này là như thế nào vậy ? Với những kiến thức sơ khai về Phật pháp và thiền tứ niệm xứ, cùng những trải nghiệm ban đầu về nghiên cứu, thực hành thiền tứ niệm xứ, tôi mạnh dạn đưa ra những kiểm nghiệm và lý giải nguyên lý và cách thức của một quá trình tạo nghiệp của mỗi người như sau:

- Bước thứ nhất: tâm dấy lên duyên khởi, các duyên khởi xuất hiện và biến hoá rồi vụt tắt không ngừng. Tất cả các lĩnh vực mà tâm muốn dẫn dắt sẽ gần như vô tình, chợt ập đến khiến những người chưa từng luyện tập thiền quán không thể nhận ra, thậm chí ngay cả với nhiều người có luyện tập thiền quán cũng khó mà nhận ra một cách rõ ràng sự xuất hiện và vụt tắt của các duyên khởi nơi tâm mình. Trong Phật pháp và thiền Phật có nhiều đoạn mục nói rằng: " tất cả sự vật, hiện tượng, ý tưởng, suy nghĩ của chúng ta luôn biến đổi và không thường hằng ...". Đây có thể gọi là giai đoạn " Tâm tạo tác ý ". Các duyên khởi cứ đến rồi đi, hiện lên rồi vụt tắt và có một hoặc rất nhiều duyên khởi được chúng ta lưu ý ( tức là có ý nghĩ suy diễn từ duyên khởi mà ta bắt gặp được ) đó chính là cách tâm tạo tác ý.
- Bước thứ hai: sau khi ta chú tám vào một duyên khởi nào đó vô tình dấy lên từ tâm, ta sẽ có sự phân tích, suy diễn và kết luận rồi truyền cái kết luận sang hành động ở thân  ( quá trình này gọi là ý ). Thường quá trình này ( chú ý, phân tích, suy diễn, ... truyền đạt hành động ) sẽ mất thời gian và các duyên khởi tiếp theo của tâm sẽ không được nắm bắt, nhưng khi ta ngơi suy nghĩ ( ý tạm lui ) thì các duyên khởi của tâm lại tiếp tục dấy lên, nếu các duyên khởi này lại có những chủ đề giống như lần trước thì nếp hằn suy nghĩ của ý càng sâu thêm về vấn đề này, dẫn tới chúng ta bận tâm rất nhiều vào một chủ đề mà tâm đã dẫn hướng một cách liên tục. Rồi nếu các truyền đạt từ ý đến thân được xác định một cách chắc chắn, lúc này thân hành động và có thể hoàn tất việc tạo nghiệp theo chủ đề được dấy lên ở tâm như đã nói ơ trên.
- Bước thứ ba: khi thân nhận được lệnh qua ý truyền đạt đến, thì thân sẽ hành động. Sự hành động của thân thật biến hoá và muôn hình muôn vẻ. Vận động của thân ơ đây được hiểu bao gồm cả những hành động được cảm nhận thấy từ bên ngoài và những vận động của cơ thể ở bên trong mà bằng các phương pháp thông thường ta không thể cảm nhận được. Ở bên ngoài nhận thấy được như: chạy, nhảy, đấm đá, cười, khóc,.... Nhưng ở bên trong cơ thể thì thật khó mà nhận biết, ví dụ như: các duyên khởi đó gây nên sự uất ức, bực tức, âm thầm lâu ngày có thể dẫn tới can đau chương, thổ huyết, mất ngủ ...., nếu gây ra sự vui mừng thái quá thì dẫn tới ảnh hưởng tim, mạch,....
                                                         

                                                           ***********

   Qua sự phân tích về các bước tạo nghiệp ở trên và cùng với nghiên cứu cách thức thực hiện thiền quán tứ niệm xứ tôi nhận thấy rằng nguyên lý của việc thanh lọc tâm, và trở về tâm tĩnh lặng hay nói một cách khác là dừng lại sự tạo nghiệp là không cho y có khoảng thời gian để suy luận, phân tích và truyền đạt đến thân. Hiểu đơn giản là ta luyện tập sao cho ý biến đổi cùng với tâm. Khi ý theo kịp sự biến đổi của các duyên khởi từ nơi tâm thì ý không còn thời gian để tạo nghiệp. Nhưng cũng có lúc tâm rơi vào khoảng lặng và như vậy thì duyên khởi chưa xuất hiện, đồng thời mỗi một ý nghĩ của chúng ta xuất hiện rất nhanh, chúng có thể chèn vào khoảng trống này và có thể làm phân tán ý của chúng ta, khiến quá trình luyện ý rất khó khăn. Thường ở khoảng trống này thì các tác động của môi trường xung quanh cũng như bản thân ta xâm nhập vào ý hoặc cuốn tâm ta đi theo để tạo duyên khởi mới, ví dụ như: tiếng gà gáy trong đêm, cảm giác lạnh của cơ thể ta do trời lạnh, cảm giác mỏi các khớp, đau lưng,.... rồi hơi thở đều đều của ta. Ngay lập tức ta phải điều ý tiếp cận các tác động này ( thực chất nó là duyên khởi ), đặc biệt là quán niệm hơi thở bởi hơi thở là một tác động đều đặn, có chu kỳ lên tâm và ý, khi có hoặc không có các duyên khởi hiện lên từ tâm, đồng thời nó đồng hành bất ly thân với chúng ta ( đương nhiên khi chúng ta đang sống ). Ở thiền quán tứ niệm xử thì cách điều ý bám sát các duyên khởi ( có thể hiểu bao gồm cả các tác động của môi trường, cơ thể lên tâm và ý ) là dùng việc niệm các duyên khởi khi ý nhận thấy một cách liên tục và chuyển nội dung niệm phù hợp khi một duyên khởi mới xâm nhập vào ý.
   Bằng cách thiền quán theo thiền tứ niệm xứ như nói ở trên, chúng ta dần dần cảm thấy sự tách biệt của tâm và ý, hoặc tâm và ý với thân. Ví dụ: trường hợp khi ta đang mải niệm  để ý đuổi kịp các duyên khởi dấy lên từ tâm thì lại thấy cơ thể mình tự xoay, lật trở mình ( do tư thế thiền quá lâu gây mỏi ở thân ) cảm nhận được rõ là động tác lật trở mình này không do ta điều khiển vậy. Khi thấy hiện tượng này chúng ta không nên hoang mang, sợ hãi bởi đó chỉ là cách vận hành bình thường, hàng ngày của thân - tâm - ý mà khi không luyện thiền thì chúng ta không thể nhận ra.

( mời xem bài tiếp theo ... ơ đây )

Xem chi tiết »

Thân - Tâm - Ý ( Bài thứ nhất )

Lời giới thiệu

   Tôi sẽ chắp bút viết về Thân - Tâm - Ý, là ba tố thành của con người được nhận biết qua cách thức tạo nghiệp của mỗi người từ việc suy ngẫm Phật pháp và thiền Phật.Từ cách thức tạo nghiệp đó sẽ vận dụng cho việc giữ gìn, bảo vệ sức khỏe của bản thân mỗi chúng ta. Sức khỏe ở đây được hiểu bao gồm cả tâm hồn và thể xác, và phương pháp tác động dựa trên các quy luật vận hành của cặp phạm trù Thân - Tâm - Ý tồn tại trong con người chúng ta. 

 Thú thực là tôi cũng có những chút thời gian rảnh rỗi ở thời điểm này, cùng với các ý tưởng dẫn dắt và sẵn niềm đam mê diễn giải, thực hành các ý tưởng nên nhiều lúc cứ đi từng đoạn, từng đoạn một trên con đường mà " duyên khởi " đã vạch ra để chiêm nghiệm. Về bản thân thì trải nghiệm thiền Phật chỉ mới là những bước đi chập chững, tự phát ban đầu, cùng việc trải nghiệm đời mới đang độ " trung niên " không tránh khỏi những ngộ nhận và khiếm khuyết, những suy diễn còn khiên cưỡng chưa thấu tình đạt lý... nhưng tôi vẫn viết và đăng lên đây, phần vì duyên ý tự bản thân cảm nhận thấy sự thúc giục, phần muốn đăng lên để mọi người vào đọc tham khảo và cho ý kiến, tôi rất trân trọng và cảm kích với những ý kiến đóng góp quý báu của các quý vị !

Bài thứ nhất ! 

  Thân là thân thể con người ta, bao gồm tất cả các bộ phận cơ thể, các tế bào tạo lên các bộ phận, hệ thống " dung môi " bao bọc, liên kết và nuôi dưỡng các bộ phận của cơ thể, các loài ký sinh trùng, vi rút, vi khuẩn sống trên thân thể chúng ta ...

  Tâm là những ý tưởng dẫn dắt, những xúc cảm khởi phát, những hoài niệm bất chợt ... Nằm ngoài tầm kiểm soát của chính bản thân ta, có thể khơi dậy những tiềm năng, xúc cảm ẩn chứa trong ta ... gọi chung là " duyên khởi "

  Ý là những suy nghĩ, suy diễn, phân tích, phán đoán, chỉ đạo hành động ... nhiều lúc cảm nhận rất rõ ý bám sát và triển khai ý tưởng của tâm. Ý là sự truyền tải từ sự lĩnh hội những dẫn dắt vô tình từ tâm để đến khắp cơ thể và biểu hiện ra bên ngoài bằng hành động, lời nói, cử chỉ, việc làm ... Cũng có những biểu hiện nhận thấy của cơ thể được truyền đạt trực tiếp từ tâm đến cơ thể, đến hành động hoặc ý nghĩ mà chúng ta thường gọi là tâm ( đây chỉ là một phần ta nhận thấy của tâm biến ảo biểu hiện ra bên ngoài, còn phần lớn tâm ẩn dấu để dẫn dắt ý và từ ý truyền đạt chỉ đạo thân ).

... 

   Một thân thể khỏe mạnh, một tâm hồn thanh cao, cùng những hành động cao cả là một sự hoà hợp đỉnh cao của thân - tâm - ý của một con người.

   Nếu một thân thể khỏe mạnh, nhưng luôn dẫn dắt bởi những suy nghĩ tàn ác, bất nhân cộng với cái ý chí mạnh bạo sẽ gây bao cảnh đau khổ, loạn ly trong cuộc đời.

   Một thân thể ốm đau, tật, bệnh nhưng luôn dẫn dắt bởi một cái tâm trong sáng, luôn vươn lên cùng một ý chí mạnh mẽ, minh mẫn thì cuộc đời con người này vẫn sẽ được hưởng ánh hào quang của thành công và có thể vượt qua, hồi phục được tình trạng thân thể của mình.

   Có câu: " cha sinh con, trời sinh tính " ấy là câu nói của người  xưa ám chỉ cái tâm dẫn dắt con người ta như là có sẵn. Còn như câu: " tâm hồn đứa trẻ như một tờ giấy trắng, ta viết gì lên thì nó sẽ là vậy " lại mang đậm yếu tố tạo dựng, gây dựng, rèn dũa cái ý ( ý chí, ý thức rèn luyện mà có ) trong một con người. Có câu triết lý : " làm nhiều thành thói quen, thói quen lâu ngày thành ý thức, ý thức lăp đi lặp lại thành nhân cách ". Ở đây thì nhân cách chính là cái tâm dẫn dắt định hướng cho ý và thân, như vậy là từ hành động, ý chí của ta làm chuyển biến cái tâm của chính ta.

   Phật từng nói về thiền tứ niệm xư : " ... đây là con đường triệt tiêu tâm bệnh và thân bệnh ..." Và khi đọc những phần trong kinh của nhà Phật chúng ta luôn thấy ẩn hiện cặp phạm trù thân - tâm - ý. Cái ý trong Phật pháp thường được nhắc đến là cái ý tác thành hành động khi được tiếp nhận duyên khởi từ nơi tâm, và toàn bộ một nghiệp được tạo thành sẽ đầy đủ từ cái tâm dẫn dắt, cái ý tác thành và sự vận hành ra hành động của thân. " tâm tác ý, ý khiển thân, thân hành động " là một chu kỳ tạo nghiệp vậy.

( mời xem bài tiếp theo ở đây ) 

Xem chi tiết »

Lời khuyên của Hải Thượng Lãn Ông và ngày Tết

Giữ gìn sức khỏe ngày Tết theo lời khuyên của Hải Thượng Lãn Ông

Nói về sức khỏe của con người, Hải Thượng Lãn Ông xác định: tinh thần và thể chất được luôn luôn khang kiện thì sẽ tận hưởng tuổi thọ ngoài 100. Từ thế kỷ 18, Hải Thượng Lãn Ông đã đúc kết những kiến thức cơ bản về sức khoẻ cho người dân thường:

1. Về tâm sinh lý con người cũng cần phải điều độ, thư thái vì:

Tức giận quá sẽ hạn can

Vui mừng quá hại tâm

Buồn lo quá hại phế

Kinh sợ quá hại thận

Suy nghĩ quá hại tỳ.

2. Về ăn uống:

Vệ sinh ăn uống trước tiên

Khuyên ăn thanh đạm, khuyên kiêng đậm nồng

Thức ăn dùng phải có chừng.

Ăn nhiều tán khí, biết phòng mới hay

Các vị mặn, nồng, đắng, cay

Ăn nhiều sinh bệnh chẳng sai đâu mà

Đắng nhiều hại phế, khô da

Mặn nhiều tâm lạnh, máu đà phải ngưng

Quá chua can động rút gân

Qua cay chai thịt, môi quăn hại tỳ

Ngọt nhiều cũng chẳng ích gì

Tỳ chen thận yếu, xương tê, tóc cằn”.

“Vừa chừng gia vị thì nêm

Hễ người táo nhiệt chớ quên kiêng dùng”

“Muốn cho ngũ tạng được yên

Bớt ăn mấy miếng nhịn thèm hơn đau

Ăn no thì chớ gội đầu”

“Luận về trầu thuốc rượu chè

Từng dùng thiết đãi bạn bè vui thay”.

Ăn uống điều độ, đúng cách sẽ khiến cho bạn có tuổi thọ cao và tinh thần làm việc tốt

Ông đả phá hút thuốc vì:

“Hút vào uất hoả hôi mồm

Họng khô, phổi ráo, tích đờm, sinh ho

Khí hao huyết tụt chẳng ngờ

Ung thư, kết hạch, nguy cơ có ngày.

Hại nhiều lợi ít rõ thay”.

Còn uống rượu thì sao?

Khi uống rượu:

“Rượu nồng tính nóng hơi cay

Dở chua, dở ngọt vị hay lạ thường.

Uống vào tai mặt đỏ bừng

Tâm thần rung động, bàng hoàng nói năng

Cường dương, trúng đởm chi bằng

Nhưng  uống rượu nhiều khi có hại:

“Rượu say mê muội tinh thần

Khiến người làm bậy, làm càn hại thay...”

“Say nhiều nôn mửa, bỗng dưng mê trầm

Hơi men nung nấu can tâm

Đau đầu thở huyết, họng sưng, mắt mờ

Biến sinh cước khí, ung thư

Phế suy, tâm hoảng, gan khô, da vàng

Lâu ngày thấp nhiệt huân chung

Biết nên vị thống, trường phong gân mềm”.

Tóm lại:

“Rượu làm khí lực hao mòn”. Hải Thượng Lãn Ông khuyên dùng rượu để sao tẩm thuốc, ngâm rượu thuốc,... Uống ít thì có thể tốt cho sức khoẻ nhưng uống nhiều sẽ rất có hại.

Với tấm lòng nhân ái, Hải Thượng Lãn Ông luôn “Mong đời người không có bệnh”. Phòng bệnh có rất nhiều biện pháp, nhưng cái gần gũi là ăn uống và sinh hoạt thì lại ít được quan tâm.

Ngày Tết đã cận kề, vui là điều quan trọng nhưng chúng ta hãy chú ý đến sức khoẻ ngay từ việc ăn uống. Một cơ thể khoẻ mạnh là cơ thể không có bệnh tật.

Xem chi tiết »

Luận âm dương và ý nghĩa của Thái cực đồ trong y học

Bài mở đầu ( ngày 17/01/2014 )

 Mỗi lần đọc sách về Đông y của các bậc đại danh y thời xưa tôi lại nhận thấy thấp thoáng hoặc trực diện các vấn đề về âm dương, thời gian trôi đi và quá trình tích lũy kinh nghiệm sống cũng như những phân tích và suy diễn cứ dần dần bồi đắp, tích tụ ... Và rồi rất nhiều vấn đề gợi mở khi đi sâu vào nghiên cứu những ẩn ý trong hình ảnh thái cực đồ. Thực ra thì hướng đi là phía trước, nhưng luận giải và viết ra thì vừa suy nghĩ vừa chép lại suy nghĩ của mình. Có những lúc ý tưởng chợt đến, thật bất ngờ và chuẩn xác ngay khi viết lại và có những lúc ý tưởng đến nhưng rất khó triển khai được cách diễn giải. 

Chính việc mò mẫm từng bước theo ý tưởng dẫn dắt và kinh nghiệm sống còn nhiều mặt hạn chế nên còn có nhiều vấn đề, khía cạnh được diễn giải theo suy diễn chủ quan khiến bản thân chưa thấy thấu tường, đạt lý. Mặc dù vậy, tôi vẫn đăng các bài viết của mình lên blog này thứ nhất là để mọi người tham khảo, thứ hai là xin lĩnh hội ý kiến, cao kiến của tất cả mọi người để chúng ta cùng nhau tìm ra những chân lý của các vấn đề một cách khoa học, đúng đắn nhất và cũng mong giúp ích được phần nào đó trong công việc của mỗi người !

Âm và dương là hai mặt của bất kỳ một sự vật, hiện tượng nào trên thế gian này, đó là điều mà ai cũng biết. Từ xa xưa, loài người của chúng ta đã cảm nhận  thấy sự hiện diện của âm và dương rồi từ đó dùng biểu tượng, tượng hình để mô phỏng, mô tả cũng như diễn tả về âm dương. Chính cái trí tuệ mà con người được giới tự nhiên ban cho thật sâu sắc, nhưng phương pháp và cách thức thể hiện thật thô sơ của thủa sơ khai đã tạo lên một Thái cực đầy bí ẩn, mênh mông và mê hoặc ( đây là sự thật hay là điều ngược lại khi nói cách thức thể hiện hình tượng Thái cực đồ là thô sơ ? trong khi từng đường nét phân chia, từng mảng màu từng hình dạng hình học lại logic một cách huyền bí, hài hoà chứa đựng bao ẩn ý trong các lĩnh vực mà bao đời sau chưa thể lý giải hết được ? )...

( còn tiếp )

Xem chi tiết »

Bài ca thuốc giải biểu bằng chữ Hán

Nhiệt hà hoa tử tang nhĩ căn

Hàn ma sinh quế kinh bạch tía

Thấp phòng khương độc khoan thiên uy

Tang tang thổ mộc thương thương nũ

Lá lốt hy thiêm ngũ gia bì !

Các vị thuốc giải biểu trong bài ca này gồm:

Bạc hà, cúc hoa, mạn kinh tử, tang diệp, nhĩ hương thảo ( lá cây cối xay ), cát căn.

Ma hoàng, sinh khương, quế chi, kinh giới, bạch chỉ, tía tô.

Phòng phong, khương hoạt, độc hoạt, khoan cân đằng, thiên niên kiện, uy linh tiên, tang chi, tang ký sinh, thổ phục linh, mộc qua, thương truật, thương nhĩ tử, trinh nữ thảo ( hàm tu thảo ), lá lốt, hy thiêm, ngũ gia bì.

Ngoài gia còn một số vị như: sài hồ, thăng ma ( phát tán phong nhiệt ), tế tân ( phát tán phong hàn ), tần giao ( phát tán phong thấp )...

Xem chi tiết »

Bệnh đến từ đâu ? Điểm khởi phát bệnh !

- Nếu khởi bệnh bắt đầu từ các tác nhân bên ngoài xâm nhập vào bên trong ( ngoại cảm tà khí ) thì tổn thương đầu tiên là phế, bắt đầu xuất hiện các triệu chứng như sốt, ho, sởn gai ốc ( nỗi da gà ), gấy rét,  ... Nếu không chữa trị kịp thời sẽ dần dần xâm nhập các tạng phủ khác, dẫn đến bệnh nội thương, bệnh tình trở nên nặng và khó chữa trị.

- Nếu khởi bệnh bắt đầu do ăn uống không điều độ, lao lực quá mức ... Thường làm tổn thương tỳ vị, xuất hiện ăn kém, bụng đau chướng đầy, người mệt mỏi, đại tiện nhão nát ...

- Nếu khởi bệnh bắt đầu do rối loạn tình chí, căng thẳng tinh thần, hay lo nghĩ kéo dài .. Thường dẫn đến tổn thương tâm và can, xuất hiện các triệu chứng tinh thần mệt mỏi, căng thẳng, mất ngủ, hay hồi hộp đánh trống ngực, mắt thâm quầng ...

- Nếu khởi bệnh trên cơ thể đang mắc bệnh mạn tính dẫn đến suy nhược, ở người kết hôn sớm, tình dục quá độ... Thì đa phần ảnh hưởng đến thận. Trên lâm sàng xuất hiện các triệu chứng: lưng đau, gối mỏi, hình thể gầy mòn, tinh thần mệt mỏi, nam giới có thể di tinh, nữ giới có thể rối loạn kinh nguyệt ...

Xem chi tiết »

Một số bài thuốc ngâm rượu dùng để xoa bóp

Dùng một số vị thuốc đông y ngâm trong bình hoặc lọ kín với rượu sẽ cho ra những dược tửu xoa bóp hữu hiệu nhằm dự phòng và điều trị các chứng đau mỏi gân xương, cơ khớp… hay gặp trong những ngày đông lạnh giá.

Rượu thuốc (dược tửu) là một chế phẩm hết sức độc đáo của y học cổ truyền. Việc dùng rượu thuốc để trị bệnh và bồi bổ đã có từ lâu. Có loại rượu thuốc sử dụng để uống và có loại xoa bóp bên ngoài. Mỗi loại đều có những nguyên tắc bào chế và cách sử dụng riêng nên phải hết sức chú ý khi tự bào chế. Có thể mua rượu thuốc xoa bóp đã bào chế sẵn bán ở các nhà thuốc đông y hoặc các phòng khám y học cổ truyền. Cách này tuy tiện lợi nhưng sẽ khó cho người bệnh kiểm soát được chất lượng an toàn của quá trình ngâm rượu. Vì vậy trong dân gian nhiều gia đình có thói quen sử dụng thuốc đông y vẫn hay thiên về cách tự bào chế hơn. Chỉ những bài thuốc rượu nào quá phức tạp, vị thuốc khó tìm, đòi hỏi quy trình nghiêm ngặt họ mới tìm mua thành phẩm.

Khi tự bào chế rượu thuốc, phải biết rõ tên vị thuốc và quy cách, đề phòng loại cây cùng tên mà khác thuốc hoặc cùng thuốc mà khác tên. Đối với một số phương thuốc lưu truyền trong dân gian, nếu muốn bào chế phải hỏi kỹ thầy thuốc để tránh sử dụng nhầm gây hậu quả nguy hiểm. Trên tất cả, phải biết chọn dùng phối hợp những vị thuốc nào và phương cách chế biến ra sao thì mới mong có được những loại rượu thuốc xoa bóp vừa đơn giản lại vừa có hiệu quả như mong muốn:

Rượu thuốc ngô công: Dùng con rết nhà (ngô công) hay rết rừng loại lớn, nhiều chân, dài từ 7 – 13cm, đầu vàng, lưng đen, chân bụng đỏ vàng. Nếu rết to chọn một hoặc hai con; rết nhỏ lấy từ ba đến bốn con. Cồn 900 một lượng khoảng 150ml. Bắt được rết, lấy nước nóng già 70 – 80oC đổ vào. Sau đó đem rửa nhiều lần rồi cho vào ngâm với cồn. Thời gian ngâm từ 30 – 90 ngày, càng ngâm lâu càng tốt. Lọc, đóng chai. Rượu rết có tác dụng xoa bóp các trường hợp đau nhức, phong thấp, té ngã tụ máu. Rượu còn có thể xoa vào chỗ mụn nhọt mới mọc cho tan. Tẩm bông xoa lên chỗ rắn cắn để giải độc.

Rượu thuốc thảo dược: huyết giác 40g, đại hồi 12g, quế chi 12g, địa liền 20g, thiên niên kiện 20g, long não (tán bột) 15g, cồn 700 một lít. Tất cả các vị thuốc tán thành bột ngâm trong cồn khoảng một tuần. Mỗi ngày khuấy một lần, gạn lấy kiệt nước, cho thêm bột long não vào khuấy cho tan hết bột. Đóng chai. Loại rượu này giúp chữa sưng tấy, tụ máu, bầm tím, bong gân, nhức xương, đau khớp.

Tuyệt đối không được uống

Các loại rượu thuốc xoa bóp chỉ được dùng ngoài da, tuyệt đối không được uống bởi đa số các vị thuốc dùng làm rượu thuốc xoa bóp đều có tính độc. Nên dán nhãn lưu ý tác hại ngoài chai. Ngoài ra, khi sử dụng rượu thuốc để xoa bóp không nên bôi vào các vết thương đã chảy hay rỉ máu. Cách sử dụng tốt nhất là tẩm rượu vào bông hay miếng gạc, xoa lên chỗ đau sưng rồi xoa bóp.

Rượu huyết giác: Huyết giác 20g, quế chi 20g, thiên niên kiện 20g, đại hồi 20g, địa liền 20g, gỗ vang 40g. Các vị thuốc tán nhỏ, cho vào chai cùng với 500ml rượu trắng, ngâm khoảng một tuần, lấy ra vắt kiệt, bỏ bã. Rượu có công dụng tốt cho những trường hợp bị thương do đánh đập, té ngã, đau tức, bầm máu… Trong dân gian còn dùng chữa đau mỗi khi lao động nặng hoặc đi đường xa sưng chân.

Rượu thuốc long não: Long não 100g, cồn 900 khoảng một lít. Hòa tan long não vào cồn. Sau đó lọc, đóng vào chai. Loại rượu này có công dụng xoa bóp giúp đánh tan các chỗ tụ máu, nhức mỏi mình mẩy.

Rượu thuốc hồng hoa: Hồng hoa (cây rum) 12g, đào nhân 20g, xuyên khung 50g, đương quy 50g, thảo ô 20g, hạt tiêu 50g. Các vị thuốc tán vụn, ngâm với một lít rượu trắng, sau ba ngày dùng được. Rượu hữu hiệu với các chứng đau nhức, tê bại, máu ứ bầm tím, nhức mỏi.

Rượu thuốc ngải cứu: Ngải cứu 6g, đương quy 12g, độc hoạt 12g, khương hoạt 12g, thiên niên kiện 10g, hồng hoa 8g, tô mộc 12g, nhục quế 8g, tần giao 12g, huyết giác 12g, mộc qua 10g. Các vị tán vụn, ngâm với 1.000ml rượu trắng, sau bảy ngày là có thể dùng được. Rượu có công dụng tốt để xoa ngoài khớp bị tê thấp hoặc những nơi đau nhức.

Rượu thuốc địa long: địa long ba con, phụ tử chế 12g, tam thất 6g, bạch chỉ 6g, chế xuyên ô 6g, tế tân 6g, mộc qua 10g, xuyên khung 10g, hồng hoa 10g, cẩu tích 10g, độc hoạt 10g, rết một con, mã tiền tử hai hạt. Các vị tán vụn, ngâm với 500ml rượu trắng, sau từ 7 – 10 ngày là được. Ngoài chữa trị các chứng nhức mỏi, trật gân… loại rượu này còn thích hợp xoa bóp làm giảm các chứng đau nhức ngày đông giá lạnh ở người già; phụ nữ sinh đẻ đau thắt lưng dùng xoa vào nơi đau và hai bàn chân cũng sẽ tránh khỏi tê thấp.

PGS.TS Nguyễn Trọng Thịnh - Giảng viên học viện y dược học cổ truyền Việt Nam

Xem chi tiết »