Cam ôn trị đại nhiệt

Tại sao nói " dùng thuốc hàn để trị bệnh nhiệt " rồi lại nói " cam ôn trị đại nhiệt " ?

Nguyên lý cho hai pháp chữa trên thật rõ ràng, sáng tỏ khi chúng ta đọc và luận thiên THUỶ HOẢ trong tập Y HẢI CẦU NGUYÊN của Lê Hữu Trác.

Nhiệt sinh ra do hỏa bốc

Hỏa gồm có dương hỏa và âm hoả

Dương hỏa là hỏa hỏa hữu hình của hậu thiên, và là thực hỏa, gồm: tâm quân hỏa, hỏa của can ( lôi hỏa ), hỏa của ngũ tạng ( tướng hỏa của các tạng, trừ tạng thận ), hỏa của tam tiêu, các chứng uất gây hoả ( huyết uất, thấp uất, khí uất ... ). Khi dương hỏa thịnh thì phải tả, không thể dung túng thành thế cháy cả đồng nội. Dùng pháp chính trị ( dùng thuốc hàn để trị nhiệt ).

Âm hỏa là hỏa hỏa vô hình của tiên thiên, và là hư hoả, gồm: mệnh môn quân hỏa ( Long hỏa hay còn gọi là chân dương ), thận hỏa ( Tướng hỏa của tạng thận hay là thiếu hỏa hay còn gọi là chân hỏa ) . Âm hỏa làm căn bản cho sinh mệnh, yên ổn cho thần minh, là ông tổ sinh ra khí ( nó là vật quý báu cho sinh mạng sao có thể tàn phá ? LHT ). Khi âm hỏa bốc lên là nó bị mất vị trí do mất cân bằng thủy hỏa, âm dương thì gọi là Tráng hỏa. Dùng pháp tòng trị ( bồi bổ và thu liễm dẫn nó về nguyên chỗ vậy nên dùng thuốc nhiệt để trị nhiệt và có câu: cam ôn trừ đại nhiệt ). Vị thuốc cam ôn như nhân sâm, hoàng kỳ, vị thuốc dẫn hỏa quy nguyên như phụ tử, nhục quế.

Đại nhiệt ở đây là bệnh nhiệt đã ở cái thế hỏa hữu hình và hỏa vô hình đồng phát tác. Quá trình phát triển bệnh có thể từ hỏa hữu hình phát tác làm mất cân bằng thủy hỏa khiến hoả vô hình ( Long hỏa hoặc thiếu hỏa ) mất vị trí và bốc lên.

Hải Thượng Lãn Ông từng viết ở điều 13 trong thiên Thuỷ Hoả của tập Y Hải cầu nguyên rằng: Hoả hữu hình không nên dung túng, hỏa vô hình không nên tàn phá.